Jak zrobić zakwas? | Kitchen Lab 4 Kids

Jak zrobić zakwas? – Badanie procesu fermentacji

Rodzaj zasobu: website

Adres internetowy – link www.compoundchem.com/2016/01/13/bread
Bressanini, D. (2014), La scienza della pastic ceria- le basi: la chimica del bignè
Bonci, G. (2012), Il gioco della pizza
Przepis na zakwas żytni Zakwas żytni do pieczenia chleba To prostsze niż myślisz! – Bing video

Język: PL, EN

Opis – streszczenie

Badanie procesu fermentacji i roli, jaką w niej odgrywa Co2 – wykonanie zakwasu, czyli naturalnych drożdży (zaczynu)

Pojęcia naukowe wprowadzane podczas zajęć

zaczyn, zakwas, ciasto, drożdże, mikroorganizmy, glukoza, fermentacja, dwutlenek węgla, aktywatory

Myślenie twórcze i krytyczne

przewidywanie; Myślenie twórcze – rozumowanie indukcyjne; wyobraźnia, ciekawość poznawcza;

Myślenie matematyczne

–

Myślenie naukowe

•Zadawanie pytań
•Analizowanie i rozwiązywanie problemów
• Projektowanie eksperymentów
• Prowadzenie badań – przewidywanie, testowanie hipotez, obserwowanie,
eksperymentowanie
• Formułowanie wniosków w oparciu o zebrane dowody, uogólnianie

Uczenie się, jak się uczyć

Poczucie sprawstwa i kompetencji w działaniu; Przejmowanie odpowiedzialności za własne uczenie się; Planowanie i organizacja procesu uczenia się w czasie i przestrzeni; Postępowanie zgodnie z instrukcją eksperymentu

Inne umiejętności

Uczenie się jak współpracować w zespole:
• Podejmowanie wspólnych decyzji
• Przestrzeganie reguł bezpieczeństwa i dyscypliny
•Dzielenie się pomysłami

Rozwijanie małej motoryki

Jak zrobić zakwas? – Badanie procesu fermentacji

Cele ogólne

• Rozwijanie umiejętności planowania i organizowania pracy
• Rozwijanie umiejętności obserwacji i formułowania wniosków
• Rozwijanie umiejętności słuchania i postępowania według instrukcji
• Poznawanie metod operacyjnych specyficznych dla metody naukowej
• Nabywanie umiejętności posługiwania się językiem naukowym
• Rozpoznawanie kilka prostych reakcji chemicznych zachodzących w codziennym życiu (fermentacja)
• Rozwijanie umiejętności manualnych
• Wspieranie umiejętności współpracy w grupie
• Zwiększenie poczucia sprawstwa i własnej skuteczności

Słownictwo – słowa kluczowe

zaczyn, zakwas, ciasto, drożdże, mikroorganizmy, glukoza, fermentacja, dwutlenek węgla, aktywatory

Oczekiwane efekty uczenia się

• postępuje zgodnie z instrukcją opisującą doświadczenie
• planuje i organizuje pracę w dłuższym okresie czasu
• opisuje/dokumentuje etapy pracy
• formułuje hipotezy
• rozpoznaje i argumentuje (opisuje) zmiany w substancji
• pisze wzór chemiczny gazu (dwutlenku węgla)
• robi zakwas/drożdże/zaczyn

Umiejętności STEM – do których odnosi się scenariusz zajęć

Kluczowe dla edukacji STEM (Core STEM skills)

Myślenie naukowe
• Zadawanie pytań
• Analizowanie i rozwiązywanie problemów
• Projektowanie eksperymentów
• Prowadzenie badań – przewidywanie, testowanie hipotez, obserwowanie,
eksperymentowanie
• Formułowanie wniosków w oparciu o zebrane dowody, uogólnianie

Uczenie się, jak się uczyć:
Poczucie sprawstwa i kompetencji w działaniu

I inne/ dodatkowe – które w naturalny sposób pojawiają się podczas zajęć, ale nie są specyficzne dla edukacji STEM

• Podejmowanie wspólnych decyzji
• Przestrzeganie reguł bezpieczeństwa i dyscypliny
• Dzielenie się pomysłami
• Rozwijanie małej motoryki

Metodyka nauczania/ Przebieg aktywności

Wprowadzenie
Czy można ugniatać/dodawać gaz? W różnych przepisach, na liście składników zwykle znajdujemy tylko ciała stałe i ciecze … nigdzie nie było podane, aby dodać gaz. To tylko tak wygląda, ponieważ gazy są niezbędne do wyrabiania wielu ciast.
Jak powstaje gaz w mieszaninie? Potrzebujemy środka do jej zakwaszenia.
Od tysiącleci zakwas był jedynym znanym i używanym środkiem do zmiękczania ciasta.
Czym jest zakwas i jak powstaje. Czym są drożdże? Co mają wspólnego z gazami? Drożdże to mikroorganizmy, których nazwa pochodzi od łacińskiego czasownika „levare”, co oznacza podnoszenie.
Chcemy wspólnie odkryć, jak powstaje zakwas najstarszy na świecie i jak się go wytwarza?
Robimy zakwas – czyli zaczyn lub naturalne drożdże.

Aktywność
Dzieci dzielimy na małe grupki (3/4).
Każda grupa będzie musiała na początku podzielić między siebie zadania (ugniatanie, mieszanie, dokumentowanie za pomocą smartfona lub innego narzędzia, planowanie pracy i zbieranie informacji podczas kolejnych dni prowadzenia eksperymentu.

1) Mąkę (100 g) należy wymieszać z wodą (50 ml) i dodać łyżeczkę miodu. Mieszaninę wykonujemy w szklanym słoiku. Przykrywamy go wilgotną gazą i odstawiamy na 48 godzin.

Wskazówka dla nauczyciela:
pomocą w zaplanowaniu pracy jest seria pytań stawianych dzieciom:
• Co zrobiliśmy?
• Czego oczekujemy?
• Jaki jest wynik każdego etapu?
Odpowiedzi:
Drożdże naturalne (madre) powstają przez zakwaszenie mąki i wody; żywią się cukrami obecnymi w mące, które wywołują proces fermentacji. Dlatego dodajemy miód (aktywator), aby osiągnąć sukces.
Pytania stymulujące:
Dlaczego miód? Czy można zastosować inne aktywatory?

2) Po 2 dniach do ciasta w słoiku, dodajemy i mieszamy 100 g mąki i 50 g wody, przykrywamy gazą i odstawiamy na kolejne 48 godzin. Powtarzamy cały cykl w tym rytmie przez 10 dni.

Wskazówka dla nauczyciela:
Gdy ciasto zaczyna fermentować, rozpoczyna się przemiana chemiczna i powstają “bąbelki”.
Fermentacja biologiczna (ciasto kwasowe) to przede wszystkim fermentacja mlekowa; produkowane są też inne produkty oprócz alkoholu i dwutlenku węgla, także kwas mlekowy i kwas octowy. Już po 48 godzinach ciasto powinno zacząć wyrastać.
Na końcu, w 10 dniu drożdże powinny być dość płynne i pełne bąbelków.
Pytania stymulujące:
• Po czym możemy rozpoznać,, że fermentacja się rozpoczęła?
• Czy można zobaczyć dwutlenek węgla?
• Dlaczego ciasto ma kwaśny zapach, od czego to zależy? (z powodu alkoholu) Jakie inne aromaty
możemy odróżnić?
• Spróbujmy zapisać w formie wzoru chemicznego to, co zaobserwowaliśmy.
Po zakończeniu eksperymentu każda grupa będzie mogła pokazać swoją pracę kolegom,
poprzez prezentację multimedialną wraz z podaniem uzasadnienia naukowego,
co zaobserwowano i jaki uzyskano wynik. Jakie pytania zachęcały do działania i do czego?
W jaki sposób próbowałeś odpowiedzieć na nie?
Co poszło nie tak i dlaczego? Co można zrobić inaczej?

Wskazówki dla nauczyciela:
Nauczyliśmy się obserwować to, co dzieje się wokół nas, aby nie brać tego za pewnik –
zadawaj dzieciom pytania. Już nigdy nie spojrzymy na chleb w ten sam sposób, teraz wiemy skąd
pochodzi!
Jest wynikiem długiego procesu… do jego uruchomienia potrzebny jest aktywator; w środku
jest coś, czego się nie spodziewaliśmy i z tego powodu nie mogliśmy tego zobaczyć: jest to gaz. Drożdże wyglądają jak my, potrzebujemy też aktywatora, który uruchamia długi proces, to on pozwala nam się rozwijać!

Ewaluacja

Refleksja nad doświadczeniem, procesami, dynamiką grupy i tym ile się nauczyliśmy.
Rekonstrukcja, ekspozycja i ocena wykonanych produktów;
Samoocena nauczyciela: za pomocą kwestionariusza satysfakcji i powiązanych pytań
do punktów krytycznych i mocnych stron.